Tuesday, October 16, 2012

Sierto perspektiva riba komunikashon (2/6): Dialéktika

Awor ku a introdusí e tema, nos ta bai mira kiko e filósofonan bieu tabata yama Dialéktika. I nos lo mira sigun nos papia riba e diferente aspektonan foi kual nos por aserká komunikashon, ku dialéktika i retórika ta hunga un ròl pareu den e mesun ponensia. Kemen no ta asina ku awor mi ta papia un orashon dialéktiko, despues un retóriko. Nò. Mi ta bisa A, i bisando A mi a hasi na mesun momentu un akto dialéktiko í retóriko.

Awor ban papia di e dos kosnan ei ún pa ún pa nos mira ta kiko ta nan definishon.

Dialéktika ta e perspektiva riba komunikashon ku ta pone enfasis riba buskamentu di bèrdat, i hibamentu di kòmbersashon na un manera ku ta yuda nos yega na e bèrdat mas mihó posibel. 
E reglanan di Dialéktika ta stipula ku no ta pèrmití pa gaña, menasa, i ataká e persona ku bo ta papiando kuné físikamente. Ademas nan ta stipulá ku e papiadó mester ta dispuesto di defendé su ponensianan ku argumento, i ku e argumento(nan) mester sostené e ponensia en kuestion na un manera lógiko. Importante tambe ta e ròl di definishon: ora ku e papiadó usa un palabra ku e ta suponé ku su oyentenan ta usa ku un otro nifikashon, e mester kuminsá pa spesifiká su definishon. 
Si e no hasi esei, bo ta papia bai gol sin komprondé otro, ban kòrda ku bo por yega na un akuerdo. 

Resumiendo nos por definí Dialéktika manera e Romanonan di antiguedat tabata usele asinaki:
Dialéktika tin komo meta pa hiba e kòmbersashon na un manera mas honesto i kla posibel. 
Importante ta pa mira ku esaki ta algu gradual, ke men ku nos por logra e meta hopi bon, nos por faya kompletamente pa ku e meta, pero tambe tin mil posibilidat ku ta diferí di otro gradualmente entre e dos ekstremonan ei.

Laga nos demonstrá e importansia di esaki sigun algun ehèmpel. 

Ehèmpel 1:
Tirso: Bo ta mira e moketa akí? No bin bisami ku bo ta di akuerdo ku John, mes, Darryl, no BIN BISAMI! 
Darryl: Nò, di mes ku nò, Tirso, ta kiko John mes ta kere ku e ta bin papia e tipo di kosnan ei?

Akinan Tirso ta menasá Darryl físikamente mustrando su moketa i asina implikando ku lo e dal Darryl un moketa si Darryl bisa ku e ta di akuerdo ku John. Esaki ke men ku e menasa por influenshá kiko Darryl ta bai kontestá riba e pregunta, akinan no a kumpli ku e meta dialéktiko. 

Ehèmpel 2:
Tirso: Ki bo ta haña di e kuent'i kasamentu di hende homoseksual? Bo tambe a makambiá tempu ku bo tabata biba na Hulanda? 
Darryl: Bon ya, e ta algu kompliká. Paso mi ta pro, pero no ta Hulanda mester imponele, ta nos mes parlamentu mester aprobele.

Akinan Tirso no ta menasá Darryl físikamente, pero e ta impliká ku e opinion por ta dependé di un proseso di 'makambisashon', lokual tin un konotashon negativo. Tirso ta bisa: si bo tin tal opinion, esei ke men ku bo a makambiá. esei tambe ta un violashon di e meta dialektiko, maske ku su resultado no ta mes fuerte ku den e promé ehèmpel. 

Ehèmpel 3:
Richinel: Ami no gusta literatura.
Mener Ignacio: An no? O, anto ta straño, semper m'a kere ku bo gusta literatura! Pasó....
Richinel: Ai nò Mener Ignacio, ami no gusta literatura nò. Ta pèrdèmentu di tempu e kos ei ta. Ademas nunka ainda mi no a gosa di literatura. Ta meskos ku bachata no, no ta tur hende gusta bachata tampoko.
Mener Ignacio: Pero Richinèl, no ta abo tin tur e buki di poesíanan ei na kas, ku bo ta lesa ku smak?
Richinèl: Poesía, poesía! Esei sí mi gusta no, poesía sí, pero literatura nò.
Mener Ignacio: Ami ta konsiderá poesía tambe komo literatura.
Richinèl: An si?
Mener Ignacio: Si no, bo tin diferente tipo di literatura, anto poesía ta un di nan.
Richinèl: Aha, ok. An nò, mi no tabata sa esei si nò. Ok, ok. Awèl loke mi tabata ke men ta ku mi no gusta literatura, kemen ehm... kemen mi no gusta buki diki ku un historia inventá den dje. E tipo di bukinan ei mi no gusta.
Mener Ignacio: Anto eor'ei mi ta komprondé ki bo ke men, pasó mi ke men ta Richinèl no,
Richinèl ta gran lesadó di literatura si bo puntra ami.

Akinan e dos partisipantenan na e kombersashon a ripará ku nan a kuminsá e kombersashon ku kada un un otro definishon di kiko ta literatura. Te ora ku nan a diskubrí esei, nan no por a komprondé otro kompletamente. Ta importante tambe pa nota ku den kada kombersashon spesífiko, loke ta importante no ta pa e dos partisipantenan tin un definishon 'korekto' di un palabra, sinó loke ta importante ta pa nan dos ta di akuerdo ku otro pa ku definishon dje palabranan relevante.
Sinó nan ta brua te ora ku yega momentu ku nan ripará ku nan ta usando dos diferente definishon. Di mes t'asina tambe ku kaminda tin tres hende, por tin tres definishon pa e mes un kos.

Ora nos papia di un tópiko kaminda nos ta duda si tur hende ta bai usa e mesun definishonnan pa palabranan klave, mester diskutí i yega na un akuerdo pa ku e definishonnan promé ku kuminsá e diskushon. Esaki por bira un diskushon riba su mes, pero e ta nesesario.

Awor ku nos a papia di e gran balor di dialéktika, nos ta sigui pa retórika


No comments:

Post a Comment